Bu yazımızda, boşanma davası sırasında çocuğun yurtdışına çıkarılması halinde velayetin akıbeti; boşanma davasından sonra kendisine velayet bırakılan tarafın çocukla birlikte yurtdışına yerleşmesi; çocukla birlikte yurtdışına geçici bir süre için yurtdışına gidilmesi gibi sorulara verdiğimiz hukuki cevapları bulacaksınız:
18 yaşından küçük çocuklar için yurtdışına giriş-çıkışlarda anne ve babanın muvafakati aranır mı?
Türkiye’deki hukuk uygulamaları maalesef zamana ve yere göre, görevli olan personelin, yetkili amirin daha önce yaşadıkları olaylara göre değişebilmektedir.
Ancak 18 yaşından küçük çocukların yurtdışına giriş-çıkışlarda her iki ebeveynin muvafakatini almaları gerekmez. Çocuklara pasaport, 5682 sayılı Pasaport Kanunu’nun 17. maddesine göre verilmektedir. Bu Kanun’a göre pasaport başvurusu sırasında hem annenin hem de babanın muvafakati alındığı için yurtdışına giriş ve çıkışlarda tekrar tekrar muvafakat sorgulaması yapılmamaktadır.
Bununla birlikte Türkiye’den bazı ülkelere (KKTC, Ukrayna, Gürcistan vb) sadece nüfus cüzdanı ile seyahat yapılmaktadır. Bu ülkelere seyahat sırasında çocuğun yanında olmayan ebeveynin muvafakati istenilmektedir.
Boşanma davası ya da velayetin değiştirilmesi davası sırasında çocuğun yurtdışına seyahati yasaklanabilir mi?
Çocukların velayetinin hangi ebeveyne bırakılacağı kamu düzenine ilişkin bir iştir.
Uygulamada boşanma davasının açılması ile birlikte yabancı ana-babanın ülkelerine dönerken müşterek çocuklarını da bir daha dönmemek üzere yanlarına alarak ülkelerine döndükleri gözlemlenmektedir.
Dava sırasında, velayetin henüz hangi ebeveyne bırakıldığının kesin olarak belirlenmediği durumlarda davaya bakan aile mahkemesinden, tedbiren çocuğun yurtdışına seyahatinin yasaklanması talep edilebilir.
Boşanma davasından sonra velayet bırakılan anne ya da baba çocuğu yurtdışına götürebilir mi?
Boşanma davası ile çocuğun hangi ebeveyne bırakılacağına mahkeme re’sen yani kendiliğinden karar verir.
Bu halde velayet kendisine bırakılmış olan ebeveyn çocuğun yerleşeceği yeri serbestçe kararlaştırabilir. Yani boşanma davasından sonra örneğin velayet bırakılmış anne Almanya’ya yerleşebilir. Bu durumu diğer ebeveyn kişisel ilişki kısıtlanıyor yahut zorlaştırıyor itirazlarını ileri sürerek engelleyemez:
“Velayeti annede bulunan çocuğun yurtdışına çıkışının babanın muvafakatına bağlı tutulması annenin velayet hakkını gereği gibi kullanmasını engelleyici niteliktedir.” 2. Hukuk Dairesi 2006/21736 E. , 2007/17270 K.
Çocuğun yaşamak üzere yurtdışına götürülmesi velayetin değiştirilmesi sebebi midir?
Hayır, çocuğun yurtdışına götürülmesi, velayet kendisine bırakılmayan taraf için kişisel ilişkinin kurulmasını zorlaştırıcı bir durum ise de sadece bu sebebe dayalı olarak velayet değiştirilmez. Velayetin değiştirilmesi için, kendisine velayet bırakılan tarafın, velayet görevini ihmal etmesi ya da 12 yaşını doldurmuş çocuğun velayetin değiştirilmesini istemesi ve hakimin de bu talebi onaylaması gerekir.
Boşanmadan sonra yurtdışına yerleşen ve velayeti kendisine bırakılan çocuğu da yanında götüren anne aleyhine açılan davada Yargıtay şu kararı vermiştir:
“Davacı-davalı (baba) vekili dava dilekçesinde özetle; tarafların Karaman Aile Mahkemesinin 29.04.2014 gün ve 2013/114 Esas 2014/325 Karar sayılı ilamı ile boşandıklarını, boşanma ilamında velâyetin anneye verildiğini, annenin 10.09.2017 tarihinde mesaj göndererek Almanya’ya yerleştiklerini bildirdiğini, müvekkilinin yarı yıl ve yaz tatillerinin tamamında çocuklarının kendisinde kalması şartıyla bu duruma rıza gösterdiğini, davalının yarı yıl tatilinde çeşitli bahaneler uydurarak çocukları Türkiye’ye getirmediğini ve müvekkilinin çocuklarını göremediğini belirterek velayet hakkını kötüye kullanması nedeniyle annenin ortak çocuklar üzerindeki velâyet hakkının kaldırılmasını, velayetin müvekkiline verilmesini, davalı anne ile kişisel ilişki kurulmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile çocukların üstün yararı, bedensel ve fikri gelişimlerine dair menfaatleri gözetilerek velâyetin değiştirilmesi davasının reddine, davalı-davacı annenin davasının kabulü ile her yıl paskalya tatilinin ilk haftası Pazartesi günü saat 09:00’dan Pazar günü saat 17:00’ye kadar, yaz tatilinin ilk haftası pazartesi günü saat 09:00’dan ikinci haftası pazar günü saat 17:00’ye kadar, güz tatillinin ilk haftası pazartesi günü saat 09:00’dan pazar günü saat 17:00’ye kadar ve noel tatilinin ilk haftası pazartesi saat 09:00’dan Pazar günü saat 17:00’ye kadar davacı-birleşen dosyada davalı baba ile ortak çocuklar arasında kişisel ilişki tesisine karar verilmiştir.
Açıklanan sebeplerle;
Davacı-davalı (baba) vekilinin velâyetin değiştirilmesi davasının reddine yönelik temyiz dilekçesinin REDDİNE…” 2. Hukuk Dairesi 2024/5345 E. , 2024/6448 K.
Merhabalar. Ayrılmış olduğum eşim Fransa da yaşayan bir akrabası ile evlenip oraya yerleşecektir. 2 kızımın velayeti annesinde dir. Bu kısa süreli bir tatil gezisi değil daimi olarak yerleşme kararları vardır. Kızlarımla kişisel ilişki kararım da mevcuttur. Ayrıca Aile Sosyal Politikalar Bakanlığı görevlilerinin Sosyal İnceleme raporlarında kızımın babasına çok düşkün olduğu sevdiği özlediği yönünde rapoları da mevcuttur. Yurt dışına çıkışlarda ünlü bir mimarın baba iznine gerek olmadığı (tatil amaçlı) yönünde yargıtay kararı da haberlerde geçmekte. Evlilik gibi daimi yerleşme de durum ne olur. Teşekkür ederim
Ben 1/5yıl önce esimdem ayrıldım anlaşmalı olarak kızım 5yasında şimdi beni cok seviyor ve annesine gitmek istemiyor haftada iki üç gün bende kalıyor cünkü annesi hafta sonları gece işine restaurant da garsonluk yapıyor ben tekrar evlendim ve hollandaya yerleşiyorum baba benide götür diyor daha iyi yasam sartları okul ögrenim maddi durum olanak vb kızımı alabilirmiyim mahkeme de kuzum babamı istiyorum derse hakim göz önünde bulundurarak bi karar verirmi sizce